064 | 'DROOM VREDE 3' ... EN DAN OPNIEUW DE DRAAD OPNEMEN VAN VOORHEEN ...

Les 37 van donderdag 26 januari 2012 zou ik enkel nog flarden tekst gaan toevoegen aan de schildering 'Droom Vrede 3' in lichte oker- en olijfkleurige unciaalletters, geschreven met een plat penseel. En zo gezegd, zo gedaan. Daar was ik enkele uurtjes zoet mee. Voor de geïnteresseerden : De stukjes tekst (in okergroene kleur :'IN VREDE HAALT DE WERELD DIEP ADEM MET AL ZIJN DROMEN', en in grijszwarte kleur : 'VREDE IS DE DROOM VAN EEN MOEDER * WOORDEN VAN LIEFDE ONDER DE BOMEN') komen uit een gedicht van Yannis Ritsos, geschreven in januari 1953. Dit gedicht kwam op zijn beurt uit 'Griekenland vrij!' door F.G. van Hasselt e.a. Ik meen me te herinneren dat ik het in mijn collegetijd uit het tijdschrift 'Reflector' heb geknipt, tijdschrift dat trouwens nog steeds blijkt te bestaan. Het lettertype 'Unciaal' begon zich te vormen vanaf de 1e eeuw na Christus, bereikte zijn hoogtepunt omstreeks de 5e eeuw, en werd nog eeuwen lang vooral voor kerkelijke teksten aangewend. Het is gebaseerd op cirkel en vierkant, en doet sterk denken aan byzantijnse en romaanse bouwkunst. De unciaalstijl die ikzelf graag schrijf is een interpretatie van de Britse kalligraaf Charles Pearce. Het schrijven zelf deed ik met een plat penseel en met terpentijn verdunde olieverf. Ter illustratie toont de video hieronder een meer bedrevener hand dan de mijne. Wil je nog meer weten over kalligrafie? Sinds februari 2003 heb ik een website over kalligrafie online geplaatst : users.skynet.be/kalligrafie.andreas/index.htm. Tot nu zijn er reeds meer dan 176.928 bezoekers over de vloer gekomen. Kom gerust een kijkje nemen! Terug naar het schilderen. Met het eindresultaat van de 19e schildering van dit schooljaar 'Droom Vrede 3' sluit ik dit hoofdstukje kalligrafie af, om vanaf volgende les opnieuw terug te keren naar de meer abstracte komposities van kleur en vorm ... 'Droom Vrede 3' Les 38 van maandag 30 januari 2012 De eerste sneeuw! Dit was het uitzicht vanuit het atelier van het kasteel. Ik had me voorgenomen tijdens deze les enkele nieuwe doeken te voorzien van een eerste magere laag van, met het nieuwe product 'Zest-it' verdunde, olieverf. Op zich gaf dit geen problemen. Het enige probleem was de toch wel lange droogtijd. Terwijl ik met de klassieke terpentijn na een half uurtje met een volgende laag/schildering kon beginnen, was dat nu niet mogelijk. Ik zal er mij moeten bij neerleggen dat verder schilderen voor een volgende dag zal zijn. En dit was een tegenvaller, vooral omdat ik de laatste jaren gewoon was om in zeer dunne lagen te werken, nogal snel achter elkaar.

063 | EXPERIMENTEREN MET OLIE- & ACRYLVERF, KALLIGRAFIE, ANDER DOEK, ...

Les 35 van donderdag 19 januari 2012 Na de toch wel geslaagde pogingen om met acrylverf te schilderen, en vooral om te trachten een gelijkaardig kleurenpalet te creëren als datgene dat ik enkele jaren geleden had gebruikt voor het werk 'Droom Vrede' (januari 2010), zou ik nu met olieverf op een andere doekkwalieit deze schildering willen overdoen, niet met de bedoeling te kopiëren maar wel te werken in dezelfde stijl. Het doek van 80 cm bij 120 cm kreeg eerst een magere, met terpentijn verdunde, beginlaag. En na droging heb ik met een plat penseel en met verdunde olieverf enkele flarden van tekst geschreven in het lettertype 'Unciaal', en tenslotte ook nog wat flarden met een zelfgemaakte cola-pen ('folded pen' of geplooide pen). Dit laatste lukte niet zo goed omdat het katoenen doek de pen niet vlot over het oppervlak deed glijden, maar regelmatig tegen hield. Les 36 van maandag 23 januari 2012 De volgende stap in de ontwikkeling van 'Droom Vrede 3' was de bewerking met eenzelfde kleurenpalet als hetgeen gebruikt was bij 'Droom Vrede' en de tweede versie in acryl 'Droom Vrede 2'. Maar dat viel tegen, in die zin dat het canvas van dit doek ruwer en absorberender was dan dat van de vorige twee schilderingen, waardoor de uitvloeiingen van kleuren en het afdruipen veel minder sterk waren. Misschien had ik beter eerste een laag gesso opgezet? Ach, deze 3e versie valt me tegen. Misschien dat de okerkleurige tekstflarden van grote letters het geheel nog ten goede kunnen keren. Maar dat is voor volgende les!

062 | SCHILDEREN OP TWEE FRONTEN ...

Vanaf nieuwjaar pendelt het schilderen tusen kasteel Meylandt in Heusden-Zolder en mijn thuisatelier. In het kasteel werk ik met de klassieke olieverf, en thuis met acrylverf. En vooral het laatste, het thuis kunnen schilderen is fantastisch. Op elk moment van de dag, wanneer je er klaar voor bent, kunnen (verder) schilderen ... heerlijk. Les 32 van maandag 9 januari 2012 heb ik gespijbeld. Mijn autootje was in de garage voor een nieuwe knalpot/uitlaat, en ikzelf had rust nodig, die ik dan ook die namiddag genomen heb. Les 33 van donderdag 12 januari 2012 bracht wederom een totaal andere schildering op, nummer 17 van dit schooljaar nota bene. Ik kwam zeer moeilijk op dreef, en ik wist in feite niet goed van welk hout pijlen maken. En dan ben ik maar intuïtief verder gaan schilderen onder het motto 'Als het niet klinkt, dan botst het wel'. En uiteindelijk kwam er uit de schildering een mistige, mysterieuze, landschapachtige sfeer, die mij onverwijld deed wegdromen in de nevels van Avalon ... 'Nevels van Avalon' ('The Mists off Avalon') Les 34 van maandag 16 januari 2012 heb ik vervangen door een kort bezoek aan Esther in de academie om het laatste nieuws te vernemen i.v.m. alternatieven voor terpentijn en white spirit. Dan naar de basisschool in Houthalen-Oost waar mijn echtgenote het stuur overnam, om verder naar Gasthuisberg te rijden. Ik had er een consultatie bij Prof. Coremans. T H U I S A T E L I E R Ondertussen was ik in mijn thuisatelier al een tijdje bezig met schildering 18, een doek van 140 cm bij 100 cm, en in de stijl van het werk 'Droom Vrede'. En dinsdag 17 januari heb ik deze acrylschildering afgewerkt. 'Het Universum' ('The Universe')

061 | ZOEKTOCHT NAAR VEILIGE VERDUNNER EN REINIGER GAAT VERDER ...

Ondertussen is de zoektocht naar een milieuvriendelijke, onbrandbaar, gifvrij, biologisch afbreekbaar alternatief voor de klassieke olieverfverdunner 'terpentijn' en voor de penseelreiniger 'White Spirit' (terpentine) verder gezet. Momenteel wordt er geëxperimenteerd met 'Zest-it', een natuurlijk verdunnings- en reinigingsmiddel op basis van zuivere citrusvruchten. Het is een heldere vloeistof met aangename citrusgeur, biologisch afbreekbaar, niet irriterend voor ogen of huid, niet giftig en onbrandbaar, en met een trage verdamping. Het heeft geen nadelige effecten op olieverf en pigmentdeeltjes. Het is echter vooralsnog niet verkrijgbaar in België, wel even de grens over in Eindhoven en Maastricht. Zelf heb ik dit product nog onvoldoende kunnen uitproberen, maar een eerste test was positief. De verdamping/droging verloopt wat trager en de verdunde verf kan dan ook net niet zo dun dan bij terpentijn. Maar die eigenschappen van terpentijn zullen waarschijnlijk bij geen enkel alternatief te vinden zijn. Het product is ook tamelijk prijzig, zeker als je het ook gaat gebruiken om je penselen te reinigen. Maar hier zou dan 'Eco White Spirit' van 'Forever' een goekopere oplossing kunnen bieden. + Misschien wordt deze combinatie de beste om de klassieke olieverf te kunnen blijven gebruiken op een gezonde en milieuvriendelijke manier? Het Engelse woordje 'zest' betekent behalve de buitenste schil van citrusvruchten, ook o.a. pit, enthousiasme, animo, geestdrift ... So, have a zest for oilpainting ...

060 | SCHILDEREN ... GEZONDHEID & MILIEU ... ?

De laatste weken van het voorbije jaar is er op kasteel Meylandt veel te doen geweest rond het schilderen met olieverf, en meer bepaald over de gezondheidsrisico's en de milieubelasting van de daarbij horende producten zoals 'terpentijn' en 'white spirit'(dit laatste wordt in Nederland 'terpentine' genoemd'). Dat er iets zou moeten gaan veranderen was al langer duidelijk, want ondertussen is geweten dat white-spirit en andere oplosmiddelen niet alleen de olieverf verdunnen en oplossen, maar dat ze worden opgenomen in het lichaam via inademing en via de huid. Daar worden ze opgeslagen in vethoudende weefsels en die zitten in belangrijke mate in de hersenen. Het lichaam kan die oplosmiddelen niet afbreken of uitstoten. In de hersenen leiden ze o.a. tot geheugen- en concentratiestoornissen en op lange termijn leidt dit soms tot vroegtijdige dementie of organo-psycho-syndroom (OPS, schildersziekte). Zij hebben een irriterende werking op de huid, de slijmvliezen en de ogen. Zij tasten de nieren, de lever en het zenuwstelsel aan. En trouwens, ikzelf rijd regelmatig na de lessen naar huis met een gevoel van misselijkheid waarvan ik dan 's avonds nog verder kan genieten. Het feit dat ik reeds meer dan een halve eeuw Crohn-patient ben zal wel meespelen in dit verhaal. En ik wil dus graag andere, nieuwe wegen onderzoeken! Reeds twee maal heb ik een poging gedaan om met watervermengbare olieverf te werken. Maar telkens werd dat één grote teleurstelling. Ik ben al enkele jaren gewoon om met zeer dunne (met terpentijn verdunde) lagen olieverf te schilderen, en dat lukte niet met 'Cobra' of 'Artisan'. Het gedrag van de verdunde olieverf was totaal anders! Komt daarbij dan nog dat de droogtijd veel en veel trager werd ... neen, dit was voor mij meer 'mens-erger-je-niet' dan plezier hebben in het schilderen. En dan is er ook de reukloze terpentine/white-spirit, zoals 'Talens 089', waaruit de aromatische bestanddelen zijn gefilterd, wat echter nog gevaarlijker toestanden creëert : de schadelijke dampen zijn er nog wel degelijk, maar je ruikt ze niet! Dit is dus ook geen oplossing. Van het merk 'Forever' (schoonmaakproducten) bestaat er een 'Eco White Spirit', een vervanger van de klassieke 'white spirit', die ongevaarlijk zou zijn voor milieu en mens. Op het veiligheidsinformatieblad dat ik in handen kreeg stonden echter nogal wat tegenstrijdigheden vermeld, die bij ondergetekende dan automatisch de knop 'argwaan' doen knipperen. En de laatste les van vorig jaar heb ik dit product uitgeprobeerd. Het schilderij 'Stilleven 2 met venster' heb ik geschilderd met olieverf verdund met deze eco-white-spirit. En dit lukte wel, maar terwijl de klassieke terpentijn en white spirit zeer vluchtig zijn en de olieverf snel doen drogen, zitten er in deze eco-versie 'vetzuuresters' als bestanddeel, wat waarschijnlijk verklaart waarom het werken met dit product de verf vet maakt, alsof je met medium werkt. De droogtijd gaat dan ook over dagen. Een ander probleem is dat je met deze eco-versie geen magere eerste grondlaag kan opzetten. Het systeem van opbouw van mager naar vet kan dus niet. Ach ... ook maar opbergen zeker ? En dan heb ik vorige week het besluit genomen om acrylverf uit te proberen : informatie verzamelen, op het internet, in boeken, technieken, merken, prijsverschillen, ... En dan met mijn verlanglijstje naar de winkel. Ik was enkele dagen bezig geweest met op het internet te zoeken naar de kleuren die het dichtst mijn olieverf-kleurenpalet benaderden. En dat was niet gemakkelijk. Uiteindelijk heb ik uit meerdere merken moeten selecteren om tot een bijna gelijkwaardig kleurengamma te komen. En dan nog een pot 'medium mat' (voor een eerste grondlaag/om verf te verdunnen/betere hechting) en een flesje 'Retarder' of droogtijdvertrager (om langer in de verf te kunnen werken), en ik kon beginnen aan mijn eerste acrylschildering. Eerst heb ik een doek van 120 cm bij 80 cm een eerste grondlaag gegeven van een mengsel van enkele acrylkleuren (gele oker, payns grijs en titaan wit) met 'medium mat' en water. Zoals ook met de olieverf, gebruikte ik ook hier een lakrolletje voor deze eerste laag. En toen volgde een tweede doek van 140 cm bij 100 cm. En tegen de tijd dat dit tweede doek een laag had, was het eerste zo goed als droog. En het resultaat benaderde de resultaten met olieverf redelijk goed. Ik was tevreden. En de volgende dag heb ik dan een schildering gemaakt waarbij ik een werk van enkele jaren terug 'Droom Vrede' heb vergroot en heb geprobeerd de kleuren zo dicht mogelijk te benaderen. En dat is me aardig gelukt, alhoewel ik er schrik voor had, want ik heb altijd al de indruk gehad dat acrylkleuren iets schreeuwerigs hadden. Ik vond ze meestal te fel gekleurd. Olieverfkleuren daarentegen vond ik altijd al iets zachts, gedempt hebben. Misschien is het dat kleine tikkeltje oxidezwart, of payns grijs of titaan wit dat in bijna al mijn kleuren vermeng, dat het 'm doet. En geen terpentijn- of white-spiritegeuren meer. Heerlijk! 'Droom Vrede 2'